پژوهش حاضر بهمنظور بررسی اثر نانوکود ارگانیک و اسید فولویک بر عملکرد، ترکیب اسیدهای آمینه و درصد پروتئین دانه گندم در شرایط کمآبی بهصورت طرح اسپلیت پلات فاکتوریل در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی در سه تکرار در سال زراعی 1403-1402 در مزرعه مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان اردبیل (مغان) اجرا شد. تیمارها شامل آبیاری بهعنوان فاکتور اصلی در سه سطح (بدون آبیاری (دیم)، آبیاری تکمیلی در مرحله خوشهدهی و آبیاری کامل) و فاکتورهای فرعی شامل پیش تیمار بذور با نانوکود ارگانیک (بدون کاربرد و کاربرد پیش تیمار بذور با غلظت یک در هزار) و محلولپاشی اسید فولویک با غلظتهای (0، 5 و 10 گرم در لیتر) در زمانهای پنجهدهی، گلدهی و پرشدن دانه و دو رقم گندم {رقم آبی (تکتاز) و رقم دیم (آفتاب)} بود. تجزیه واریانس دادهها نشان داد که اثر اصلی تیمارهای آزمایش در همه صفات معنیدار بود. برهمکنش سهگانه آبیاری ×رقم ×پیش تیمار نانوکود ارگانیک بر میزان اسیدهای آمینه ضروری مورد مطالعه (والین،ایزولوسین،لوسین،ترئونین، متیونین،لیزینوفنیلآلانین) معنیدار بود. بیشترین میزان اسیدهای آمینه ضروری در ترکیب تیماری بدون آبیاری ×پیش تیمار بذور با نانوکود ارگانیک ×رقم آفتاب بهمیزان 55/6192 میلیگرم در 100 گرم و کمترین آن در ترکیب تیماری آبیاری کامل ×بدون کاربرد پیش تیمار بذور با نانوکود ارگانیک ×رقم تکتاز بهمیزان 85/3638 میلیگرم در 100 گرم بهدست آمد. تیمار بدون آبیاری بیشترین (64/16 درصد) و تیمار آبیاری کامل کمترین (56/13 درصد) درصد پروتئین دانه را داشت. برهمکنش آبیاری ×پیش تیمار نانوکود ارگانیک ×محلولپاشی اسید فولویک در هر دو رقم سبب افزایش معنیدار عملکرد دانه نسبت به تیمار شاهد شد. بهطوریکه بیشترین میزان عملکرد دانه در ترکیب تیماری آبیاری کامل ×پیش تیمار بذور با نانوکود ارگانیک ×محلولپاشی اسید فولویک با غلظت 10 گرم در لیتر ×رقم تکتاز به میزان 25/6082 کیلوگرم در هکتار بهدست آمد. لذا، توصیه میشود جهت افزایش میزان اسیدهای آمینه، درصد پروتئین دانه و عملکرد محصول گندم در شرایط مختلف آبیاری، در این مناطق و اقلیمهای مشابه از پیش تیمار نانوکود ارگانیک و محلولپاشی 10 گرم در لیتر اسید فولویک استفاده گردد.
Tobeh A, Aghaeifard K, Dargahi Y, Akhavan K, Mehraban A. The effect of organic nanofertilizer and fulvic acid on yield, amino acids composition and protein percentage of wheat grain under water deficit conditions. فیزیولوژی گیاهان زراعی 2025; 16 (64) :5-27 URL: http://cpj.ahvaz.iau.ir/article-1-1673-fa.html
توبه احمد، آقائی فرد خدیجه، درگاهی یاور، اخوان کرامت، مهربان اصغر. اثر نانوکود ارگانیک و اسید فولویک بر عملکرد، ترکیب اسیدهای آمینه و درصد پروتئین دانه گندم در شرایط کمآبی. مجله علمی فیزیولوژی گیاهان زراعی. 1403; 16 (64) :5-27