به منظور بررسی اثر هورمون سیتوکینینبر صفات مورفولوژیک، عملکرد دانه و روغن آفتابگردان در شرایط تنش گرمای انتهای فصل، پژوهشی مزرعه ای در دانشگاه شهید چمران اهواز در سال زراعی 00-1399 به صورت اسپلیت فاکتوریل در قالب طرح بلوک کامل تصادفی با سه تکرار انجام شد. سه تاریخ کاشت 15 بهمن ماه، 30 بهمن ماه و 15 اسفندماه (به ترتیب تاریخ کاشت به هنگام، تأخیری و دیرهنگام)، به عنوان کرت‌های اصلی و غلظت های مختلف هورمون سیتوکینین(صفر، 25 و 50 و 75 میکرومولار در لیتر از منبع کینتین) و ارقام آفتابگردان (قاسم و اسکار) به صورت فاکتوریل به عنوان کرت‌های فرعی در نظر گرفته شدند. تاریخ کاشتبه هنگام به عنوان شاهد و تاریخ های کشت تأخیری و دیرهنگام به‌عنوان تنش گرمایی ملایم و شدید در نظر گرفته شد. در تاریخهای کشت تأخیری و دیرهنگام، دوران گلدهی و پر شدن دانه ارقام آفتابگردان در مواجه با تنش گرمای انتهای فصل بود. نتایج نشان داد وقوع تنش گرما در کشت تأخیری و دیرهنگام، اندازه ارتفاع بوته، تعداد دانه در طبق، قطر طبق، وزن هزاردانه، عملکرد زیست توده، درصد روغن و عملکرد دانه و روغن را به طور معنی داری کاهش داد. غلظت 50 میکرومولار کینتین،به عنوان غلظت مطلوب هورمونی سبب بهبود ویژگی های مورد مطالعه هر دو رقم در شرایط تنش گرما شد؛ به گونه ای که در گیاه آفتابگردان در کشت دیرهنگام، این غلظت هورمونی در هر دو رقم اسکار و قاسم، عملکرد دانه را به ترتیب به میزان 17 و 15 درصد، عملکرد زیست توده را به میزان 29 و 22 درصد و عملکرد روغن را 27 و 18 درصد در مقایسه با شرایط عدم کاربرد هورمون بهبود بخشید. براساس نتایج حاصل از این پژوهش، محلول پاشی هورمون سیتوکینین با غلظت 50 میکرومولار در لیتر می تواند به عنوان راهکاری جهت بهبود عملکرد دانه و روغن آفتابگردان در شرایط تنش گرمای انتهای فصل مناطق گرمسیر مانند خوزستان توصیه گردد.
Khajavi M, Rahnama A, Meskarbashee M, Moosavi S A, Tom Harrison M. Effect of cytokinin hormone on morphological and yield traits of sunflower under terminal heat stress. فیزیولوژی گیاهان زراعی 2023; 14 (56) :63-78 URL: http://cpj.ahvaz.iau.ir/article-1-1595-fa.html
خواجوی محبوبه، راهنماقهفرخی افراسیاب، مسگرباشی موسی، موسوی سیدامیر، هریسون متیوو تام. اثر هورمون سیتوکینین بر صفات مورفولوژیکی، عملکرد دانه و روغن آفتابگردان (Helianthus annuus L.) در شرایط تنش گرمای آخر فصل. مجله علمی فیزیولوژی گیاهان زراعی. 1401; 14 (56) :63-78
