۵ نتیجه برای تنش گرما
عبدالامیر راهنما، غلامعباس لطفعلی آینه،
دوره ۳، شماره ۹ - ( ۳-۱۳۹۰ )
چکیده
وقوع تنش گرما و خشکی انتهای دوره رشد گندم از بارزترین مشخصات اقلیم های نیمه گرمسیری و نیمه خشک، مانند استان خوزستان می‌باشد. این بررسی در قالب طرح آماری بلوکهای کامل تصادفی با سه تکرار و بیست و پنج ژنوتیپ گندم بهاره در تاریخ کاشت مناسب اول آذرماه و تاریخ کاشت دیر هنگام اول بهمن ماه به منظور اعمال تنش گرما و تحت شرایط آبیاری کامل و قطع آبیاری بعد از گرده‌افشانی به منظور اعمال تنش خشکی طی دو سال زراعی ۷۴ - ۱۳۷۳و۷۵ -۱۳۷۴ در دو ایستگاه تحقیقات کشاورزی اهواز و بهبهان اجراء گردید. تجزیه واریانس ساده برای تعداد دانه در مترمربعSN) (، وزن دانه SW) ، عملکرد دانه (SY) و تجزیه واریانس مرکب بین محیط‌ها صورت گرفت. با توجه به اینکه مقایسه میانگین صفات تحت شرایط تنش ممکن است بهترین شاخص تعیین کننده مقاومت نباشد،و با وجود اثرات متقابل ژنوتیپ و محیط برای صفات ذکر شده، آنالیز پایداری انجام و عکس‌العمل هر ژنوتیپ در محیط‌های مختلف بوسیله محاسبه ضریب رگرسیون(R)، انحراف از خط رگرسیون) (S۲dضریب تشخیص(R۲) ومیانگین عملکرد در کل محیط‌ها مورد ارزیابی قرار گرفت. نتایج آزمایش نشان داد که تجزیه رگرسیونی و شاخص حساسیت به تنش(SSI) گرما و خشکی انتهای فصل توصیف کاملتری از تحمل به تنش ارایه می نماید. تنش گرما و خشکی انتهای فصل SY ,SW ,SN را بطور متوسط به ترتیب ۱۳،۱۲،و۲۹ درصد کاهش داد، رقم چمران با ۸۳ ,۰,SSI=. ۱.۱۸R= و ۴۸۷۰ SY= کیلو گرم درهکتار به عنوان ژنوتیپ با سازگاری وسیع و پایداری عمومی به شرایط متفاوت محیطی ورقم فونگ با ۴۵ .۰,SSI= ۰.۶۸ R= و ۴۲۷۹ SY= کیلو گرم درهکتار وسازگاری بالا به شرایط دشوار به عنوان متحمل ترین رقم، وبا توجه به زودرسی جهت کشت دیر هنگام در استان خوزستان توصیه گردید.
عبدالعلی گیلانی، خلیل عالمی‌سعید، سید عطاءاله سیادت، منصور سیدنژاد،
دوره ۴، شماره ۱۴ - ( ۶-۱۳۹۱ )
چکیده
این پژوهش با هدف تعیین نقش تنش گرما در کیفیت تبدیل و خصوصیات فیزیکی دانه ارقام برنج در استان خوزستان طراحی و اجرا گردید. آزمایش با دو عامل تاریخ کاشت و رقم به صورت کرت‌های یک بار خرد شده، در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی و سه تکرار به مدت دو سال (۱۳۸۵ و۱۳۸۶) در مزرعه ایستگاه تحقیقات کشاورزی شاوور وابسته به مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی خوزستان اجراء شد. سه تاریخ کاشت (۱۵/۲، ۵/۳ و ۲۵/۳) درکرت‌های اصلی و ۵ رقم برنج شامل ارقام هویزه و حمر (متحمل به گرما) عنبوری قرمز و چمپا (حساس به گرما) و رقم پرمحصول دانیال (نیمه متحمل به گرما) در کرت‌های فرعی قرار گرفتند. نتایج تجزیه مرکب نشان داد اثر متقابل بین رقم و تاریخ کاشت در تمامی صفات معنی دار بود. به عبارتی ارقام، بسته به شرایط حرارتی واکنش متفاوتی داشتند. به طوریکه در تاریخ کاشت سوم به دلیل دمای کم تر و هوای خنک تر راندمان تبدیل، درصد برنج کامل، درجه تبدیل، درصد برنج قهوه ای و طول و عرض دانه بیش ترین مقدار را داشتند اما از کم ترین درصد پوسته و سبوس و برنج خرد برخوردار بودند.
حسن نوریانی،
دوره ۷، شماره ۲۵ - ( ۳-۱۳۹۴ )
چکیده
به منظور بررسی اثر تنظیم‌کننده رشد گیاهی پاکلوبوترازول در شرایط مطلوب و تنش گرمای پایان فصل بر میزان توزیع مجدد مواد فتوسنتزی به دانه سه رقم گندم، دو آزمایش جداگانه به‌صورت کرت‌های یک‌بار خردشده در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی و در چهار تکرار در منطقه دزفول در سال زراعی ۹۳-۱۳۹۲ انجام شد. آزمایش اول شامل کاشت ارقام گندم (استار، ویریناک و چمران) در تاریخ کشت توصیه شده (اول آذرماه) بود و به منظور مصادف شدن مراحل فنولوژیکی رشد گیاه بعد از گرده‌افشانی با تنش گرمای پایان فصل، تاریخ کشت در آزمایش دیگر، اول بهمن‌ماه در نظر گرفته شد. در هر آزمایش، چهار سطح پاکلوبوترازول شامل صفر، ۵۰ ، ۱۰۰ و ۱۵۰ میلی‌گرم در لیتر به‌عنوان کرت‌های اصلی و سه رقم گندم نان شامل استار، ویریناک و چمران به‌عنوان کرت‌های فرعی در نظر گرفته شد. نتایج نشان داد که مصرف پاکلوبوترازول باعث افزایش معنیدار میزان توزیع مجدد مواد ذخیره‌ای و فتوسنتز جاری ارقام گندم در هر دو شرایط مطلوب و تنش گرمای پایان فصل گردید. تنش گرما، میزان توزیع مجدد و میزان فتوسنتز جاری را به‌ترتیب حدود ۱۲ و ۳۱ درصد کاهش داد. میانگین سهم توزیع مجدد ارقام گندم در شرایط تنش گرما نسبت به شرایط مطلوب، ۱۷ درصد افزایش یافت. بیشترین و کم‌ترین میزان سهم توزیع مجدد در شرایط تنش گرما نسبت به شرایط مطلوب به‌ترتیب به رقم دیررس استار و زودرس ویریناک اختصاص داشت. در این تحقیق، اثر مثبت مصرف پاکلوبوترازول بر شیب تغییرات میزان عملکرد دانه در شرایط تنش گرمای پایان فصل نسبت به شرایط مطلوب بیش‌تر بود، به‌طوری‌که میانگین افزایش عملکرد دانه تیمارهای کاربرد پاکلوبوترازول در ارقام گندم مورد مطالعه نسبت به تیمار شاهد (عدم مصرف پاکلوبوترازول)، در شرایط مطلوب حدود ۱۷ درصد و در شرایط تنش گرمای پایان فصل، حدود ۲۳ درصد بود.
حسن نیکخواه کوچکسرایی، هاملت مارتیروسیان،
دوره ۹، شماره ۳۳ - ( ۳-۱۳۹۶ )
چکیده
بهمنظور بررسی اثر تنش گرمای پایان فصل بر عملکرد و اجزای عملکرد دانه ارقام گندم دوروم (Triticum durum Desf.) این آزمایش مزرعهای در دو تاریخ کاشت (تاریخ کشت مطلوب و با تأخیر) انجام شد. تعداد هفت رقم گندم دوروم (یاواروس، دنا، کرخه، آریا، بهرنگ، ساجی و زردک) در طرح بلوکهای کامل تصادفی با چهار تکرار، در دانشگاه آزاد اسلامی واحد قائمشهر در استان مازندران، طی سه فصل زراعی ۸۹-۱۳۸۸، ۹۰-۱۳۸۹ و ۹۱-۱۳۹۰ مورد بررسی قرار گرفتند. تجزیه واریانس دادهها نشان داد که اثر رقم بر وزن سنبله و عملکرد دانه معنی دار (۱% ≥ α) بود، که نشاندهنده وجود تنوع ژنتیکی در ارقام گندم دوروم مورد بررسی است؛ همچنین اثر سال بر این صفات معنیدار بود، در حالی که برهمکنش سال در رقم برای صفت وزن سنبله معنیدار بوده، ولی برای عملکرد دانه معنیدار نبود. مقدار کاهش وزن سنبله در شرایط تنش برای ارقام مورد بررسی یکسان نبود، که اهمیت انتخاب رقم غیر حساس به تنش گرما را ثابت می کند. بررسی شاخصهای تنش نشان داد که شاخص های حساسیت به تنش (STI)، میانگین بهره وری (MP) و میانگین هندسی بهرهوری (GMP) در شرایط مطلوب و شرایط تنش گرما، با عملکرد دانه، همبستگی معنی داری (۱% α ≤) داشتند، لذا برای گزینش ارقام غیر حساس پیشنهاد شدند. رقم بهرنگ با متوسط عملکرد ۵۳۱۰ کیلوگرم در هکتار در شرایط مطلوب، و با کاهش ۱۶/۹ درصدی در شرایط تنش، بیشترین اندازه شاخصهای STI، MP و GMP را داشت و به عنوان مناسبترین رقم برای کشت در منطقه مازندران پیشنهاد شد.
محبوبه خواجوی، دکتر افراسیاب راهنماقهفرخی، دکتر موسی مسگرباشی، سیدامیر موسوی، دکتر متیوو تام هریسون،
دوره ۱۴، شماره ۵۶ - ( ۱۲-۱۴۰۱ )
چکیده
به منظور بررسی اثر هورمون سیتوکینین بر صفات مورفولوژیک، عملکرد دانه و روغن آفتابگردان در شرایط تنش گرمای انتهای فصل، پژوهشی مزرعه ای در دانشگاه شهید چمران اهواز در سال زراعی ۰۰-۱۳۹۹ به صورت اسپلیت فاکتوریل در قالب طرح بلوک کامل تصادفی با سه تکرار انجام شد. سه تاریخ کاشت ۱۵ بهمن ماه، ۳۰ بهمن ماه و ۱۵ اسفندماه (به ترتیب تاریخ کاشت به هنگام، تأخیری و دیرهنگام)، به عنوان کرت‌های اصلی و غلظت های مختلف هورمون سیتوکینین (صفر، ۲۵ و ۵۰ و ۷۵ میکرومولار در لیتر از منبع کینتین) و ارقام آفتابگردان (قاسم و اسکار) به صورت فاکتوریل به عنوان کرت‌های فرعی در نظر گرفته شدند. تاریخ کاشت به هنگام به عنوان شاهد و تاریخ های کشت تأخیری و دیرهنگام به‌عنوان تنش گرمایی ملایم و شدید در نظر گرفته شد. در تاریخهای کشت تأخیری و دیرهنگام، دوران گلدهی و پر شدن دانه ارقام آفتابگردان در مواجه با تنش گرمای انتهای فصل بود. نتایج نشان داد وقوع تنش گرما در کشت تأخیری و دیرهنگام، اندازه ارتفاع بوته، تعداد دانه در طبق، قطر طبق، وزن هزاردانه، عملکرد زیست توده، درصد روغن و عملکرد دانه و روغن را به طور معنی داری کاهش داد. غلظت ۵۰ میکرومولار کینتین، به عنوان غلظت مطلوب هورمونی سبب بهبود ویژگی های مورد مطالعه هر دو رقم در شرایط تنش گرما شد؛ به گونه ای که در گیاه آفتابگردان در کشت دیرهنگام، این غلظت هورمونی در هر دو رقم اسکار و قاسم، عملکرد دانه را به ترتیب به میزان ۱۷ و ۱۵ درصد، عملکرد زیست توده را به میزان ۲۹ و ۲۲ درصد و عملکرد روغن را ۲۷ و ۱۸ درصد در مقایسه با شرایط عدم کاربرد هورمون بهبود بخشید. براساس نتایج حاصل از این پژوهش، محلول پاشی هورمون سیتوکینین با غلظت ۵۰ میکرومولار در لیتر می تواند به عنوان راهکاری جهت بهبود عملکرد دانه و روغن آفتابگردان در شرایط تنش گرمای انتهای فصل مناطق گرمسیر مانند خوزستان توصیه گردد.
