آرزو مولودی، علی عبادی، سدابه جهانبخش،
دوره ۶، شماره ۲۴ - ( ۱۲-۱۳۹۳ )
چکیده
اثر مصرف نیتروژن بر عملکرد، اجزای عملکرد و متابولیت‌های سازگاری جو بهاره در شرایط کم‌آبی بصورت آزمایش فاکتوریل در قالب طرح کاملاً تصادفی با سه تکرار در سال ۱۳۹۱ در شرایط گلخانه مورد مطالعه قرارگرفت. فاکتور‌های آزمایش شامل تنش کم‌آبی در سه سطح ۳۵ درصد، ۶۰ درصد و ۸۵ درصد ظرفیت زراعی و مصرف نیتروژن در سه سطح ۴۰، ۸۰ و ۱۲۰ کیلوگرم در هکتار کود نیتروژن (منبع اوره ۴۶ درصد) بود. در این پژوهش طول و وزن ساقه، وزن مخصوص ساقه، شاخص برداشت، وزن ۱۰۰ دانه، عملکرد دانه، میزان پرولین و قند محلول اندازه‌گیری شد. نتایج نشان داد زمانی‌که گیاه در معرض تنش کم آبی باشد، طول و وزن ساقه، وزن مخصوص ساقه، شاخص برداشت، وزن ۱۰۰ دانه، عملکرد دانه به‌طور معنی‌داری کاهش و قند محلول و میزان پرولین به‌طور معنی‌داری افزایش می‌یابد. در بین تیمار‌های کودی بیش‌ترین عملکرد دانه و اجزای عملکرد با مصرف ۱۲۰ کیلوگرم نیتروژن در هکتار به‌دست آمد. هم‌چنین نیتروژن با تخفیف اثر تنش موجب افزایش معنی‌دار مقدار صفات مربوط به عملکرد و کاهش معنی‌دار متابولیت‌های سازگاری شد. نتایج همبستگی نشان داد وزن ۱۰۰ دانه بالاترین همبستگی مثبت و معنی‌داری (۹۴۴/۰=r ، ۱%=α) را با عملکرد دانه داشت. به عبارت دیگر کاهش ماده خشک تولیدی در تنش کمبود آب، نمو زایشی گیاه را تحت تأثیر قرار می‌دهد. پرولین نیز کم‌ترین همبستگی را با عملکرد دانه نشان داد (۸۷۵/۰- =r، ۵%=α). به نظر می‌رسد که اختصاص کربن بیش‌تر در ساختار متابولیت‌های سازگاری، هم‌چون پرولین می‌تواند باعث کاهش رشد شود. بنابراین سنتز بیش‌تر پرولین در اثر تنش کم آبی ممکن است یکی از عوامل کاهش عملکرد نیز باشد.
