با توجه به اهمیت سویا و اثر کمبود آب در مناطق خشک و نیمه خشک به کاهش عملکرد آن گیاه، این تحقیق به منظور بررسی واکنش فیزیولوژیک و بیوشیمیایی ارقام مختلف سویا در مواجهه با تنش کم آبی در مراحل مختلف رشد رویشی و زایشی، آزمایشی به صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با چهار تکرار در پردیس کشاورزی و منابع طبیعی دانشگاه رازی کرمانشاه در سال ۹۲-۱۳۹۱ اجرا شد. تیمارهای مورد برسی شامل: رژیم آبی (۱- شاهد، ۲- تنش کمآبی از مرحله رشد رویشی و ۳- تنش کمآبی از مرحله رشد زایشی تا رسیدگی) و رقم های مختلف سویا (شامل: Williams، L۱۷، M۹، M۷ و Zan) بودند. براساس نتایج، اعمال تنش کم آبی در هر دو مرحله رشد رویشی و زایشی در مقایسه با تیمار شاهد به غیر از رقم M۷، اثر معنی داری بر عملکرد دانه سایر ارقام مورد بررسی داشت. بیشترین کاهش عملکرد دانه در هر دو سطح تنش کمآبی مربوط به رقم Williams به ترتیب ۵۷ و ۵۱ درصد کاهش بود. اعمال تنش کمآبی در مراحل رشد رویشی و زایشی به طور معنی دار محتوی رنگدانه های کلروفیل a و b، حداکثر کارایی فتوشیمیایی فتوسیستمII، پروتئین های محلول و محتوی نسبی آب برگ را کاهش و محتوی کارتنوئیدها، قندهای محلول و پرولین و مقدار مقاومت روزنهای و سرعت فعالیت آنزیم های کاتالاز، پراکسیداز و سوپراکسید دیسموتاز برگ را افزایش داد. در بین صفات مورد بررسی، مقاومت روزنه ای و محتوی پرولین برگ ها در شرایط تنش کم آبی بیشترین افزایش را نسبت به شرایط کنترل داشتند. در بین آنزیم های آنتی اکسیدان، پراکسیداز بیش ترین سرعت فعالیت را در هر دو شرایط رطوبتی در ارقام مورد بررسی داشت.
