پژوهش حاضر بهمنظور بررسی اثر گیاهان پوششی در تراکم و تاریخهای مختلف کاشت بر کنترل علفهای هرز و عملکرد سویا انجام گردید. آزمایش بهصورت طرح فاکتوریل در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی در سه تکرار در سالهای زراعی 1400-1399 و 1401-1400 در مزرعه پژوهشی مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان اردبیل (مغان) اجرا شد. فاکتورهای مورد مطالعه شامل تاریخ کاشت گیاهان پوششی در دو سطح (همزمان و سه هفته بعد از کاشت سویا)، تراکم کاشت آنها در دو سطح (توصیه شده و سه برابر توصیه شده) و نوع گیاه پوششی در 12 سطح (شامل جو پاییزه، یولاف زراعی، چاودار پاییزه، گندم پاییزه، شبدر برسیم، شبدر ایرانی، شبدر لاکی، شبدر شیرین زرد، شبدر قرمز، یونجه یکساله، خلر و ماشک گلخوشهای) بود. همچنین، دو تیمار شاهد نیز، بهصورت کشت خالص سویا (بدون کشت گیاه پوششی) همراه با سمپاشی و بدون سمپاشی علیه علفهای هرز در کنار هر تکرار در نظر گرفته شد. تجزیه واریانس دادهها نشان داد که اثر ساده و برهمکنش تیمارهای آزمایش در اکثر صفات معنیدار بود. کمترین تراکم علفهای هرز، مربوط به تیمار کشت ماشک گلخوشهای در بین ردیفهای سویا در سال دوم و در تاریخ دوم(بهمیزان 78/5 بوته در مترمربع) بود که با تیمار شبدر برسیم در یک گروه آماری مشترک بود. کمترین میزان زیست توده علفهای هرز نیز در تیمار کشت شبدر برسیم در بین ردیفهای سویا در تاریخ کاشت دوم و تراکم کاشت سه برابر توصیه شده بهمیزان 3 گرم در مترمربع بهدست آمد. کلیه گیاهان پوششی مورد مطالعه در تاریخ کاشت اول و تراکم سه برابر توصیه شده بیشترین زیست توده را دارا بودند. شبدر برسیم با تولید بالاترین زیست توده (02/137 گرم در مترمربع) در رتبه اول قرار داشت. بیشترین درصد روغن دانه سویا در سال دوم و در تاریخ اول و تراکم دوم (بهمیزان 79/23 درصد) بهدست آمد. در بین گیاهان پوششی، کشت ماشک گلخوشهای در بین ردیفهای سویا، بهدلیل رشد سریع و سازگاری بیشتر با منطقه، حداقل رقابت با گیاه اصلی و همچنین کنترل بهتر علفهای هرز موجب افزایش بیشتر ارتفاع بوته، عملکرد بیولوژیک، درصد پروتئین دانه، عملکرد دانه و شاخص برداشت سویا شد. در نهایت،حداکثر عملکرد دانه سویا در تاریخ کاشت دوم و تراکم سه برابر توصیه شده در گیاه پوششی ماشک گلخوشهای بهمیزان 3616 کیلوگرم در هکتار حاصل گردید.لذا، توصیه میشود در جهت رسیدن به اهداف کشاورزی پایدار در این مناطق از این گیاه پوششی استفاده گردد.
Aghaeifard K, Tobeh A, Farzaneh S, Karbalaei Khiavi H, Sharifi Ziveh P. Investigating the effect of cover crops in density and different planting dates on weed control and soybean yield. فیزیولوژی گیاهان زراعی 2024; 16 (62) :99-123 URL: http://cpj.ahvaz.iau.ir/article-1-1658-fa.html
آقائی فرد خدیجه، توبه احمد، فرزانه سلیم، کربلایی خیاوی حسین، شریفی زیوه پرویز. بررسی اثر گیاهان پوششی در تراکم و تاریخهای مختلف کاشت بر کنترل علفهای هرز و عملکرد سویا. مجله علمی فیزیولوژی گیاهان زراعی. 1403; 16 (62) :99-123